Ενδοκρινική Ογκολογία

Ο προστάτης είναι ένας μικρός αδένας του ουροποιητικού συστήματος, που βρίσκεται δίπλα από την ουρήθρα των ανδρών. Με τα χρόνια, έχει βρεθεί ότι μεγαλώνει σε μέγεθος στην πλειοψηφία των ανδρών, και μπορεί να γίνει τόσο μεγάλος που να αποφράσσει το στόμιο της ουρήθρας. Αυτή η νόσος ονομάζεται καλοήθης υπερπλασία του προστάτη και είναι ουρολογική ασθένεια. Τα κύτταρα του προστάτη, όπως και σε όλα τα όργανα του ανθρώπινου σώματος μπορούν να μεταλλαχθούν με τα χρόνια, και αν συσσωρεύσουν

επαρκή αριθμό μεταλλάξεων, μπορούν να μετατραπούν σε κακοήθη (καρκινικά κύτταρα). Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο συχνότερος καρκίνος που προσβάλλει τους άνδρες παγκοσμίως και αποτελεί μια από τις συχνότερες αιτίες θανάτου από καρκίνο για τους άνδρες.

Τα κύτταρα του προστάτη, είτε είναι φυσιολογικά, είτε είναι υπερπλαστικά ή κακοήθη (καρκινικά), όλα έχουν τη δυνατότητα να δεχθούν μηνύματα από την ορμόνη τεστοστερόνη. Αυτή είναι η κυριότερη ανδρική ορμόνη και παράγεται από τους όρχεις σε όλη τη ζωή ενός φυσιολογικού άνδρα. Η τεστοστερόνη επιτρέπει στα κύτταρα του προστάτη να επιβιώσουν, να διατηρήσουν τη φυσιολογική δομή και λειτουργία τους, ενώ προάγει και τον πολλαπλασιασμό τους. Έτσι, οι άνδρες που έχουν υψηλότερες συγκεντρώσεις ανδρικών ορμονών ή διατηρούν τη φυσιολογική παραγωγή των ορμονών αυτών για περισσότερα έτη, έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να μεγαλώσει ο προστάτης τους και να εμφανίσουν καλοήθη υπερπλασία. Αντίθετα, η παρουσία υψηλότερων συγκεντρώσεων τεστοστερόνης δεν προάγει τη δημιουργία του καρκίνου, γιατί η τεστοστερόνη δεν προκαλεί μεταλλάξεις στα κύτταρα.

Όταν, όμως, ένας άνδρας διαγνωσθεί με καρκίνο του προστάτη, η τεστοστερόνη βοηθά τα φυσιολογικά κύτταρα του προστάτη, αλλά και τα καρκινικά κύτταρανα επιβιώσουν και να πολλαπλασιαστούν. Γι’ αυτό το λόγο, σε άνδρες με καρκίνο του προστάτη πραγματοποιούνται διάφορα θεραπευτικά βήματα προκειμένου να ελαττώσουμε στο ελάχιστο τη συγκέντρωση των ανδρικών ορμονών ή την ικανότητά τους να συντηρήσουν τα κύτταρα του προστάτη.

Όπως γράψαμε και παραπάνω, η τεστοστερόνη δεν προκαλεί καρκίνο του προστάτη, αλλά βοηθά τα κακοήθη κύτταρα να επιβιώσουν και να πολλαπλασιαστούν. Προκειμένου να αποφύγουμε αυτό το αποτέλεσμα, ο ουρολόγος μας ζητά είτε την αμφοτερόπλευρη ορχιεκτομή (χειρουργείο αφαίρεσης των όρχεων), είτε τη χορήγηση θεραπείας αποστέρησης της τεστοστερόνης (επικουρική ορμονοθεραπεία = adjuvanthormonaltherapy). Η θεραπεία αυτή συνίσταται σε χάπια που κάνουν τους όρχεις να εκμηδενίσουν την παραγωγή της τεστοστερόνης ή/και εμποδίζουν τη δράση της τεστοστερόνης στα καρκινικά κύτταρα. Με αυτό τον τρόπο ελαττώνεται σημαντικά η επιβίωση των καρκινικών κυττάρων, αλλά και η πιθανότητα εξέλιξης της νόσου, με συνέπεια την αύξηση της επιβίωσης των ασθενών.

Η λήψη φαρμάκων που περιέχουν ανδρογόνα, όπως είναι η τεστοστερόνη, έχουν βρεθεί ότι σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη, όταν οι θεραπείες οδηγούν σε αυξημένες συγκεντρώσεις της τεστοστερόνης στο αίμα. Γι’ αυτό όταν ένας ασθενής διαγνωσθεί με χαμηλή τεστοστερόνη, ο ενδοκρινολόγος θα πρέπει να αξιολογήσει την ανάγκη χορήγησης θεραπείας υποκατάστασης. Αν όντως ο ασθενής χρειάζεται θεραπεία υποκατάστασης θα πρέπεινα επιλεγεί μια αγωγή, που θα δημιουργεί σταθερά επίπεδα στο αίμα και δε θα δημιουργεί περάσματα της συγκέντρωσης της τεστοστερόνης πάνω από τα ανώτατα επιτρεπτά επίπεδα. Ακόμα, όμως και σε αυτή την περίπτωση, η τεστοστερόνη ΔΕΝ προκαλεί καρκίνο του προστάτη. Πάντως, τα τελευταία χρόνια, η ανακάλυψη μη-ενέσιμωνφαρμάκων για τη χορήγησητεστοστερόνης, έχει ελαττώσει δραματικά το διάστημα που παραμένουν οι ασθενείς με έλλειψη τεστοστερόνης σε τιμές άνω των φυσιολογικών.

Τα ίδια ισχύουν και για όλες τις θεραπείες που αποσκοπούν στη ρύθμιση τηςσυγκέντρωσης της τεστοστερόνης στο αίμα, όπως είναι οι αναστολείς της αρωματάσης (aromataseinhibitors – AIs) ή οι εκλεκτικοί ρυθμιστές της δράσης των ορμονών στον υποδοχέα των οιστρογόνων (Selectiveestrogenreceptormodulators – SERMs).

Όπως γράψαμε και παραπάνω, η ορμόνη τεστοστερόνη ΔΕΝ προκαλεί καρκίνο του προστάτη. Αυτό ισχύει και για όλα τα παράγωγά της, ακόμα και αυτά που χρησιμοποιούνται ως αναβολικά σκευάσματα. Βέβαια, αυτά τα σκευάσματα είναι παράνομα, γιατί ενέχουν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των χρηστών, πέραν του ότι είναι εθιστικά, όπως τα ναρκωτικά. Με τη χρήση αυτών των ουσιών, η ποσότητα των ανδρικών ορμονών στο αίμα ξεπερνά κατά πολύ το ανώτατο φυσιολογικό όριο, με αποτέλεσμα να επιδρά αρνητικά στο μεταβολισμό του ήπατος,τη χοληστερίνη, την αρτηριακή πίεση και τη ψυχολογία των ασθενών. Παράλληλα εκμηδενίζει την παραγωγή φυσιολογικών ανδρικών ορμονών και σπέρματος απότους όρχεις, προκαλώντας υπογονιμότητα. Όσον αφορά τον προστάτη, προκαλεί διέγερση του πολλαπλασιασμού των κυττάρων του, με συνέπεια πολλές φορές να δημιουργείται υπερπλασία με συμπτώματα απόφραξης, ακόμα και σε μικρές ηλικίες.

Η διακοπή της χρήσης αυτών των σκευασμάτων είναι μια πολύπλοκη και μακροχρόνια διεργασία που απαιτεί εξειδικευμένη φροντίδα και τακτικό ενδοκρινολογικό έλεγχο, προκειμένου να επανέλθει η φυσιολογική λειτουργία των όρχεων στον ασθενή. Το ιατρείο μας αναλαμβάνει περιστατικά εξάρτησης από τα αναβολικά σκευάσματα. Για περισσότερες πληροφορίες και ραντεβού με τον ιατρό μας, επικοινωνείστε με τη γραμματεία μας στο τηλέφωνο 2610.222.176.

Η θεραπεία του καρκίνου του προστάτη με σκευάσματα που εκμηδενίζουν την παραγωγή τεστοστερόνης ή καθιστούν την τεστοστερόνη ανενεργή, όπως και το χειρουργείο αμφοτερόπλευρης ορχιεκτομής (ευνουχισμός) είναι απαραίτητα βήματα στην αντιμετώπιση της νόσου αυτής, σε ένα μεγάλο αριθμό ασθενών. Αυτό, όμως, οδηγεί όλους αυτούς τους άνδρες σε μια κατάσταση έλλειψης των ορμονών, με συνέπεια να εμφανίζουν σημαντικά συμπτώματα, όπως κόπωση, μυική αδυναμία, ελαττωμένη ενέργεια, πτώση της ψυχολογίας με αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης, ελάττωση του αριθμού και της πυκνότητας των τριχών στο σώμα τους, ελάττωση της συχνότητας ξυρίσματος, μεγάλη ελάττωση της σεξουαλικής επιθυμίας και σημαντική στυτική δυσλειτουργία. Αν προσθέσουμε σε αυτά το ότι συχνά με το χειρουργείο της προστατεκτομής ή την ακτινοθεραπεία της περιοχής του προστάτη προκαλείται τραυματισμός των νεύρων που βοηθούν τη σεξουαλική λειτουργία, συχνά η σεξουαλικότητα στους άνδρες αυτούς διακόπτεται βίαια και μη αναστρέψιμα μετά τη θεραπεία τους.

Διαβάστε περισσότερα για τον υπογοναδισμό και την έλλειψη τεστοστερόνης στο ειδικό άρθρο μας, εδώ.

Η απότομη και μεγάλη ελάττωση της συγκέντρωσης των ανδρικών ορμονών συνοδεύεται από κάποιες σημαντικές κλινικές συνέπειες. Καταρχάς, είναι γνωστό, ότι η τεστοστερόνη είναι απαραίτητη στους άνδρες για την αναπαραγωγή. Συνεπώς, η εξάλειψη της παραγωγής της τεστοστερόνης προκαλεί σημαντική μείωση της ικανότητας παραγωγής σπερματοζωαρίων. Τα λίγα σπερματοζωάρια που παράγονται, είναι συνήθως δυσλειτουργικά και ανίκανα να γονιμοποιήσουν ένα ωάριο. Επειδή η θεραπεία που οδηγεί στην ελάττωση της τεστοστερόνης είναι διά βίου, αν ένας άνδρας επιθυμεί να συντηρήσει την ικανότητα τεκνοποίησης, χρειάζεται να γίνει προληπτική συλλογή και αποθήκευση σπέρματος, ώστε αυτό να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί στη συνέχεια για σπερματεγχύσεις ή εξωσωματικές θεραπείες. Διαβάστε περισσότερα για τη διατήρηση της αναπαραγωγικής ικανότητας ανδρών και γυναικών κατά τη θεραπεία του καρκίνου στο ειδικό άρθρο μας, εδώ.

Επίσης, τόσο το χειρουργείο του προστάτη, όσο και η ακτινοθεραπεία, καθώς και η θεραπεία αποστέρησης της τεστοστερόνης μειώνουν δραματικά τη στυτική λειτουργία και τη σεξουαλική επιθυμία στους ασθενείς. Αυτό μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες στην αυτοεκτίμηση και την ψυχολογία, αλλά και να διαταράξει τις διαπροσωπικές σχέσεις με τη σύζυγο/σύντροφο του ασθενούς.Διαβάστε περισσότερα για τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία ανδρών και γυναικών στο ειδικό άρθρο μας, εδώ.

Κατά δεύτερον, γνωρίζουμε ότι η «ανδρική» ορμόνη τεστοστερόνη, φυσιολογικά μετατρέπεται σταδιακά στη «γυναικεία» ορμόνη οιστραδιόληαπό τα κύτταρα του σώματος (κυρίως του λίπους, αλλά όχι μόνο). Η οιστραδιόλη συντηρεί τα οστά του σκελετού μας γερά και ανθεκτικά, τόσοστους άνδρες, όσο και στις γυναίκες, βοηθώντας την εναπόθεση ασβεστίου και αναστέλλοντας την απώλεια του ασβεστίου. Όταν η τεστοστερόνη μειωθεί για οποιοδήποτε λόγο, αυτό οδηγεί σε μια μεγάλη μείωση και των οιστρογόνων, και κατά συνέπεια μεγάλη απώλεια ασβεστίου από το σκελετό. Η τελική συνέπεια αυτής της κατάστασης, είναι η δημιουργία οστεοπόρωσης, δηλαδή χαμηλής πυκνότητας του ασβεστίου και του φωσφόρου στα κόκκαλα των ασθενών. Η οστεοπόρωση αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο καταγμάτων, όχι μόνο μετά από τραυματισμό (υψηλής ενέργειας κατάγματα), αλλά και με ασήμαντες αφορμές (κατάγματα χαμηλής ενέργειας).

Γι’ αυτό, στο ιατρείο μας πραγματοποιείται έλεγχος οστεοπόρωσης σε όλους τους ασθενείς υπό αγωγή αποστέρησης της τεστοστερόνης, τόσο με οστικές πυκνότητες (ακτινολογικές μετρήσεις του ασβεστίου των οστών με ειδικό μηχάνημα), εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο του μεταβολισμού των οστών και ακτινολογικός έλεγχος για κατάγματα της σπονδυλικής στήλης. Η οστεοπόρωση σε αυτή την περίπτωση απαιτεί άμεση και εντατική θεραπεία προκειμένου να προληφθούν τα κατάγματα και οι αρνητικές τους συνέπειες στη ζωή των ασθενών μας.

Διαβάστε περισσότερα για την οστεοπόρωση και τη θεραπεία της στο ειδικό άρθρο μας, εδώ.

Όπως είναι γνωστό, η τεστοστερόνη καθορίζει σε σημαντικό βαθμό την παραγωγή των διάφορων λιποπρωτεϊνών από το ήπαρ (συκώτι), είτε άμεσα, είτε έμμεσα (μετά την μετατροπή της σε οιστραδιόλη). Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει μια σημαντική αύξηση στην HDL-χοληστερίνη (καλή χοληστερίνη) και τα τριγλυκερίδια. Η LDL-χοληστερίνη (κακή χοληστερίνη) φαίνεται να αυξάνει λιγότερο μετά τη θεραπεία αποστέρησης της τεστοστερόνης. Σε κάθε περίπτωση, η έναρξη της αγωγής δημιουργεί μια καινούρια σταθερή κατάσταση στους ασθενείς (steady-state), η οποία χρήζει ενδοκρινολογικής εκτίμησης. Στόχος σε αυτή την περίπτωση είναι να αναζητήσουμε τους ασθενείς που θα χρειαστούν θεραπεία για την χοληστερίνη ή ρύθμιση της δόσης του φαρμάκου, που ήδη λαμβάνουν, ώστε να παραμείνουν επαρκώς προφυλαγμένοι από την καρδιαγγειακή νόσο.

Στο ιατρείο μας, όλοι οι ασθενείς με καρκίνο προστάτη που τίθενται σε αγωγή αποστέρησης των ανδρογόνων ελέγχονται με μετρήσεις των λιπιδίων τακτικά, και η θεραπεία τους αναθεωρείται με βάση τις όποιες αλλαγές μπορούν να συμβούν.

Διαβάστε περισσότερα για τις ανωμαλίες των λιπιδίων και της χοληστερίνης στο ειδικό άρθρο μας, εδώ.

Η ελάττωση της τεστοστερόνης στους ασθενείς με καρκίνο του προστάτη έχει ως συνέπεια την ελάττωση της μυικής μάζας και την αύξηση του λιπώδους ιστού του σώματος. Αυτό ενέχει άμεσα τον κίνδυνο μυικής αδυναμίας, αλλά μακροχρόνια ακολουθείται και από μεταβολικές ανωμαλίες. Συγκεκριμένα, ελαττώνεται η ευαισθησία του ήπατος στην ινσουλίνη, με αποτέλεσμα να χρειάζονται μεγαλύτερες ποσότητες ινσουλίνης για να αποφευχθεί η αύξηση του σακχάρου στο αίμα. Αυτό συχνά αποτελεί την αφορμή, ώστε το πάγκρεας να μην μπορεί να ανταπεξέλθει στις ανάγκες του σώματος για ινσουλίνη και να οδηγηθούμε σε σακχαρώδη διαβήτη. Στη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα μελέτη του Harvard (>70.000 ασθενείς), η θεραπεία αποστέρησης της τεστοστερόνης αύξανε τον κίνδυνο αυτόκατά 28-44%, ανάλογα με τη μέθοδο ελάττωσης της τεστοστερόνης που χρησιμοποιείτο.

Στο ιατρείο μας, όλοι οι ασθενείς με καρκίνο προστάτη που τίθενται σε αγωγή αποστέρησης των ανδρογόνων ελέγχονται με εξετάσεις αίματος του μεταβολισμού της γλυκόζης (σάκχαρο νηστείας, γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη και δοκιμασία ανοχής στην γλυκόζη – καμπύλη σακχάρου), προκειμένου η διάγνωση του Σακχαρώδους Διαβήτη να μην καθυστερήσει καθόλου, όπως και η έναρξη της αγωγής.

Διαβάστε περισσότερα για τις ανωμαλίες του μεταβολισμού και το Σακχαρώδη Διαβήτη στο ειδικό άρθρο μας, εδώ.

Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί μια νόσο που προσβάλλει συχνά τα οστά. Μάλιστα, η μετάσταση στο σκελετό αποτελεί συχνά την αρχή του τέλους για πολλούς ασθενείς με αυτό τον καρκίνο. Ως εκ τούτου, ένας από τους πιο σημαντικούς στόχους στη θεραπεία της νόσου είναι η πρόληψη και η θεραπεία των μεταστάσεων στα κόκκαλα. Σε αυτή την κατεύθυνση παρατηρήθηκε ότι οι ασθενείς που θεραπεύονταν για οστεοπόρωση όταν ξεκίνησαν τη θεραπεία αποστέρησης ανδρογόνων για τον καρκίνο του προστάτη, εμφάνιζαν σπανιότερα οστικές μεταστάσεις και η πιθανότητα να πεθάνουν από αυτές ήταν ελαττωμένη. Για να διερευνήσουν περισσότερο το φαινόμενο αυτό, ειδικοί επιστήμονες από όλο τον κόσμο ανέλυσαν τα χαρακτηριστικά του μεταβολισμού στα οστά που προάγουν την εμφύτευση της μετάστασης, και βρήκαν ότι τα φάρμακα που μπλοκάρουν την οστική καταστροφή έκαναν δυσμενές το ορμονικό περιβάλλον του σκελετού για τα κύτταρα του καρκίνου του προστάτη. Αυτό οδήγησε σε μεγάλες κλινικές μελέτες σε ασθενείς με μεταστάσεις, που έδειξαν ότι με τα φάρμακα αυτά αυξάνεται η επιβίωση των ασθενών, ελαττώνεται η ταχύτητα εξέλιξης της νόσου και μειώνεται σημαντικά ο πόνος από τις μεταστάσεις στα οστά.

Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω δεδομένα, στο ιατρείο μας αντιμετωπίζουμε όλους τους ασθενείς με καρκίνο του προστάτη με φάρμακα που προστατεύουν από τις μεταστάσεις στα οστά, ώστε να βοηθήσουμε την ποιότητα ζωής τους και να αυξήσουμε το προσδόκιμο επιβίωσης. Σε περίπτωση οστικών μεταστάσεων η φροντίδα αναλαμβάνεται από τους συναδέλφους στην Ογκολογία, αφού τα φάρμακα χορηγούνται σε πολύ μεγάλες δόσεις, μέσα στο νοσοκομείο. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, όμως, η προετοιμασία των ασθενών για τη θεραπεία με αυτά τα φάρμακα είναι ένα πολύ σημαντικό έργο που επιτελείται στο ιατρείο μας. Φροντίζουμε τη ρύθμιση του μεταβολισμού των οστών προ της λήψης της ειδικής αγωγής, ώστε να ελαττώσουμε δραματικά την επίπτωση των συνεπειών αυτής της αγωγής, όπως είναι το χαμηλό ασβέστιο του αίματος (υπασβεστιαιμία), μιας δυνητικά θανατηφόρου επιπλοκής.

Διαβάστε περισσότερα για την οστεοπόρωση και τη θεραπεία της στο ειδικό άρθρο μας, εδώ.