Σακχαρώδης Διαβήτης

Φυσιολογικά, το πάγκρεας έχει δύο συστατικά: A. την εξωκρινή μοίρα, που βοηθά την πέψη της τροφής, παράγοντας ένζυμα που απελευθερώνονται στο έντερο, και B. την ενδοκρινή μοίρα, που ρυθμίζει το μεταβολισμό, παράγοντας ορμόνες και εκκρίνοντάς τες στο αίμα. Η ενδοκρινής μοίρα αποτελείται από πολλά μικρά οργανίδια που βρίσκονται μέσα στο πάγκρεας και ονομάζονται νησίδια του Langerhans. Εκεί, συνυπάρχουν πολλών ειδών κύτταρα, μεταξύ των οποίων περίοπτη θέση κατέχουν τα β-κύτταρα. Αυτά παράγουν φυσιολογικά την ορμόνη ινσουλίνη, και την αποθηκεύουν για όσο διάστημα χρειαστεί. Όταν ένας άνθρωπος ξεκινήσει να τρώει, τα β κύτταρα διεγείρονται και απελευθερώνουν την αποθηκευμένη ορμόνη ινσουλίνη συνεχώς, μέχρι το τέλος του γεύματος. Είναι ενδιαφέρον ότι η έκκριση της ορμόνης ινσουλίνης ξεκινά προτού αρχίσουμε να τρώμε, από τη στιγμή που θα μυρίσουμε η δοκιμάσουμε το φαγητό! Η ποσότητα της ινσουλίνης που θα εκκριθεί εξαρτάται από τη λειτουργικότητα των β-κυττάρων, την ευαισθησία στην ινσουλίνη του ήπατος, του λιπώδους ιστού και των μυών, αλλά και την ποσότητα και το είδος του φαγητού που τρώμε. Όταν η ορμόνη ινσουλίνη βγει στην κυκλοφορία του αίματος, θα πάει σε όλα τα κύτταρα του σώματος (εκτός από αυτά του εγκεφάλου), και θα οδηγήσει τη γλυκόζη (σάκχαρο ή ζάχαρη) εντός των κυττάρων, ρίχνοντας τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.

Σε ανθρώπους που έχουν φυσιολογικό μεταβολισμό, σε κατάσταση νηστείας (νηστικός), η γλυκόζη στο αίμα παραμένει κάτω από τα 100mg/dl. Αντίστοιχα, μετά το φαγητό, η συγκέντρωσή της δεν ξεπερνά τα 140mg/dl. Όταν ο μεταβολισμός του σακχάρου διαταραχθεί, οι τιμές αυτές αυξάνουν σταδιακά, μέχρι που το σάκχαρο νηστείας ξεπερνά τα 125mg/dl ή το μεταγευματικό σάκχαρο ξεπερνά τα 200mg/dl. Σε αυτή την περίπτωση ο ασθενής πάσχει από Σακχαρώδη Διαβήτη και χρειάζεται άμεσα θεραπεία.

Αυτή είναι μια συχνή παρεξήγηση που υπάρχει στο μυαλό ασθενών και κάποιες φορές και των ιατρών. Η ινσουλίνη παράγεται συνεχώς από τα β-κύτταρα του παγκρέατος και εκκρίνεται ασταμάτητα, με ρυθμούς που μεταβάλλονται, μαζί με τις ανάγκες του σώματός μας. Όταν δεν τρώμε, η έκκριση είναι πολύ μικρότερη, αλλά ποτέ δε σταματά τελείως. Όταν δεν τρώμε, στόχος της ινσουλίνης δεν είναι να βάλει το σάκχαρο μέσα στα κύτταρα, αλλά να εμποδίσει το συκώτι μας να πραγματοποιήσει μια διαδικασία που λέγεται γλυκονεογένεση. Με αυτή τη διαδικασία το συκώτι μας καταναλώνει το λίπος ή/και τις πρωτεΐνες που έχει στις αποθήκες του για να συνθέσει γλυκόζη (σάκχαρο). Αν αυτή η λειτουργία του ήπατος μείνει ανεξέλεγκτη, θα οδηγήσει σε αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα. Η ινσουλίνη καταστέλλει αυτή τη λειτουργία, όταν δεν τρώμε, παραγόμενη σε μικρές ποσότητες από το πάγκρεας. Συνεπώς, ο ρόλος της ινσουλίνης είναι ουσιώδης, ακόμα και όταν δεν τρώμε. Γι’ αυτό στους ασθενείς που πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη (όπου η ινσουλίνη ανεπαρκεί), η συγκέντρωση του σακχάρου ανεβαίνει τη νύχτα που κοιμούνται, χωρίς να χρειαστεί να καταναλώσουν υδατάνθρακες με την τροφή.

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης έχει συνδυαστεί στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων ως μια πάθηση που οφείλεται στη παχυσαρκία και εμφανίζεται στην ενήλικο ζωή. Πιο σπάνια συναντούμε τον Νεανικό Διαβήτη (Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1), μια βαριά ασθένεια της παιδικής ηλικίας, που την έχουμε συνδυάσει με τη χρήση ινσουλίνης από την πρώτη μέρα. Εκτός αυτών των βασικών μορφών, όμως, υπάρχουν πολλές άλλες μορφές Σακχαρώδη Διαβήτη. Ας δούμε λίγα πράγματα και για αυτές.

Μια πλειάδα διαταραχών του μεταβολισμού, γενετικών ή επίκτητων προκαλεί την εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη, που δεν κατατάσσεται μεταξύ των συνηθέστερων μορφών, δηλαδή του τύπου 1 ή του τύπου 2. Αυτές οι παθήσεις, αν και λιγότερο συχνές, δεν είναι λιγότερο επίπονες για τον ασθενή, και περιλαμβάνουν τις εξής:

1. Χρόνια παγκρεατίτιδα, όπου η χρόνια φλεγμονή σταδιακά καταστρέφει το πάγκρεας, με συνέπεια οι ασθενείς να χρειάζονται ινσουλίνη πολύ νωρίς.
2. Κυστική ίνωση, μια κληρονομική ασθένεια που προσβάλλει τους πνεύμονες, το πάγκρεας και το ήπαρ. Και σε αυτή την ασθένεια, η χρόνια φλεγμονή σταδιακά καταστρέφει το πάγκρεας, με συνέπεια οι ασθενείς να χρειάζονται ινσουλίνη πολύ νωρίς.
3. Ορμονικές διαταραχές που αυξάνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη (σύνδρομο Cushing, ακρομεγαλία κλπ), που οδηγούν σε σταδιακή ανεπάρκεια στην έκκριση της ινσουλίνης και Σακχαρώδη Διαβήτη που μοιάζει στον τύπου 2.
4. Μακροχρόνια χρήση φαρμάκων που μεταβάλλουν την έκκριση ή τη δράση της ινσουλίνης και οδηγούν σε διάφορες μορφές Σακχαρώδους Διαβήτη, ανάλογα με το υπεύθυνο φάρμακο.
5. Κληρονομούμενες ανωμαλίες του μεταβολισμού της γλυκόζης από τον κύκλο του Krebs που ονομάζονται σύνδρομα MODY και είναι κληρονομούμενα. Σε αυτή την περίπτωση η διάγνωση επιβεβαιώνεται με έλεγχο του γενετικού υλικού (DNA test) και είναι εξαιρετικά σημαντική, γιατί καθορίζει το είδος της θεραπείας και το αν χρειάζεται θεραπεία.
6. Κληρονομούμενες ανωμαλίες των μιτοχονδρίων που προκαλούν σακχαρώδη διαβήτη (Mitochondrial Diabetes). Αυτά είναι σπάνια σύνδρομα, και συνήθως υπάρχει οικογενειακό ιστορικό στη μητέρα. Χαρακτηρίζονται από ανωμαλίες σε διάφορα συστήματα (καρδιά, ακοή, νευρικό σύστημα κλπ.), σε συνδυασμό με Σακχαρώδη Διαβήτη.
7.  Γενετικά σύνδρομα με διαταραχές στη δράση της ινσουλίνης (Severe insulin resistance syndromes).

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης έχει συνδυαστεί στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων, ως μια πάθηση που οφείλεται στη παχυσαρκία και εμφανίζεται στην ενήλικο ζωή. Πιο σπάνια συναντούμε τον Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1, μια ασθένεια (κυρίως) της παιδικής ηλικίας, που την έχουμε συνδυάσει με τη χρήση ινσουλίνης από την πρώτη μέρα. Εκτός αυτών των βασικών μορφών, όμως, είδαμε ότι υπάρχουν πολλές άλλες μορφές Σακχαρώδους Διαβήτη.

Οι ασθένειες αυτές αποτελούν πρόκληση για τον ασθενή και τον ιατρό γιατί χρήζουν φροντίδας από ιατρούς με εμπειρία και εξειδικευμένες γνώσεις, εξαιτίας της σπανιότητάς τους και των ιδιαιτεροτήτων τους. Η διαγνωστική προσέγγιση και η θεραπευτική στρατηγική απαιτούν προσεκτικό σχεδιασμό, εξατομίκευση της φροντίδας, ειδικές διατροφικές συμβουλές και στοχευμένες θεραπευτικές επιλογές. Το ιατρείο μας παρέχει υπηρεσίες υψηλού επιπέδου στη διάγνωση και αντιμετώπιση αυτών των ασθενειών, με ποιότητα εγγυημένη από τη μακροχρόνια ακαδημαϊκή μας δραστηριότητα στις ΗΠΑ.