Οστεοπόρωση
Υπερπαραθυρεοειδισμός
Υποπαραθυρεοειδισμός
Υπερασβεστιαιμία
Σκελετική υγεία, κύηση, θηλασμός
Βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία
Μεσογειακή Αναιμία
Νεφρική Ανεπάρκεια
Νεφρολιθίαση
Καρκίνος Παραθυρεοειδών Αδένων
Ψωρίαση
Δείτε περισσότερα για:
-
Τι είναι η οστεοπόρωση;
Όταν ο μεταβολισμός του σκελετού απορυθμιστεί, τα οστά μας χάνουν μέρος των εσωτερικών τους αλάτων (ασβέστιο και φώσφορος) και διαταράσσεται η αρχιτεκτονική τους. Σε αυτή την περίπτωση, αντί να υπάρχει ένα φυσιολογικό-πυκνό πλέγμα από οστικές δοκίδες (που είναι οι στηρικτικές κολώνες των οστών), παραμένει ένα αραιό, αδύναμο σύστημα δοκίδων, με συνέπεια τα οστά να χάνουν την ικανότητά τους να στηρίζουν επαρκώς το σώμα. Τότε υπάρχει ο κίνδυνος να προκληθούν κατάγματα (σπάσιμο ή ράγισμα των οστών) μετά από μικροτραυματισμούς, δηλαδή τραυματισμούς που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα ήταν χωρίς συνέπειες για τον άνθρωπο. Ανάλογα με το πόσο διαταραγμένος είναι ο μεταβολισμός των οστών, και πόσο αδύναμο είναι το πλέγμα από δοκίδες μέσα στα οστά, τόσο πιο πιθανή είναι η εκδήλωση καταγμάτων. Τα κατάγματα που προκαλούνται από ήπιους τραυματισμούς ονομάζονται οστεοπορωτικά και αποδεικνύουν την κακή κατάσταση των οστών γενικότερα. Όταν ένας άνθρωπος εμφανίσει οστεοπορωτικά κατάγματα, λέμε ότι πάσχει από οστεοπόρωση. Τα συνηθέστερα οστεοπορωτικά κατάγματα είναι αυτά του ισχίου και των σπονδύλων. Μάλιστα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) η εκδήλωση κατάγματος στο ισχίο θεωρείται ειδικό διαγνωστικό εύρημα της οστεοπόρωσης, ανεξάρτητα από τις συνθήκες κατά τις οποίες εμφανίζεται (πχ πτώση ή τραυματισμός). Δηλαδή, ένας άνθρωπος που σπάει το ισχίο του υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, έχει οστεοπόρωση εξ ορισμού!!!
-
Υπάρχει οστεοπόρωση χωρίς κατάγματα;
Αν περιμέναμε να διαγνώσουμε την οστεοπόρωση μόνο μετά από τα κατάγματα, θα υπήρχε σοβαρό πρόβλημα στην αντιμετώπιση της νόσου, μιας και οι ασθενείς που εμφανίζουν κατάγματα έχουν υψηλή νοσηρότητα (επιπλοκές) και θνησιμότητα (κίνδυνος θανάτου). Ιδίως για το κάταγμα του ισχίου, έχει βρεθεί ότι στους ηλικιωμένους σχετίζεται με πολύ υψηλό κίνδυνο θανάτου, που φτάνει το 30% εντός ενός έτους. Η πιθανότητα αυτή, όμως, είναι πολύ υψηλότερη από την πιθανότητα να πεθάνει κάποιος σε 1 έτος απόέμφραγμα, καρκίνο του μαστού ή καρκίνο του προστάτη!!! Ακριβώς επειδή είναι τόσο σημαντικές οι συνέπειες της νόσου, είναι απαραίτητο για τον πληθυσμό μας συνολικά, να ασκήσουμε επιθετικήπροληπτική ιατρική στο αντικείμενο της οστεοπόρωσης, ώστε να προλάβουμε τα κατάγματα και να βελτιώσουμε το προσδόκιμο επιβίωσης του πληθυσμού μας.
-
Πώς διαγιγνώσκουμε την οστεοπόρωση;
Με σκοπό να αξιολογήσουμε καλύτερα την υγεία του σκελετού και να υπολογίσουμε ακριβέστερα τον κίνδυνο καταγμάτων, αναπτύχθηκε η τεχνική DEXA. Με αυτήν, πραγματοποιούμε μια ακτινογραφία χαμηλής ακτινοβολίας, για να μετρήσουμε την οστική πυκνότητα σε διάφορα μέρη του σώματος. Η μέτρηση αυτή υπολογίζει την πυκνότητα των αλάτων των οστών, και αποτελεί έναν αρκετά αξιόπιστο, αν και έμμεσο δείκτη του κινδύνου οστεοπορωτικών καταγμάτων. Οι σημαντικότερες μετρήσεις οστικής πυκνότητας πραγματοποιούνται στο ισχίο, τη σπονδυλική στήλη, και ένα οστό του αντιβραχίου (χεριού), που ονομάζεται κερκίδα. Οι τιμές που λαμβάνουμε με αυτή τη μέτρηση συγκρίνονται αυτόματα, μέσω ενός ειδικού προγράμματος, με τις μέσες τιμές των ατόμων του ίδιου φύλου και της ίδιας εθνικότητας, σε νεαρή ηλικία. Η στατιστική ανάλυση της μέτρησης από την ίδια τη συσκευή, μας παρέχει μια τιμή που ονομάζεται T-score. Αν το T-score είναι μικρότερο ή ίσο με το -2.5, θεωρούμε ότι ο ασθενής μας έχει οστεοπόρωση. Σε αυτή την περίπτωση η μέτρηση της οστικής πυκνότητας είναι χειρότερη, από αυτήν που συναντάμε στο χαμηλότερο 0.6% του νεανικού πληθυσμού. Αν το T-score είναι μεταξύ του -1.0 και του -2.4, τότε έχουμε οστεοπενία, μια κατάσταση, δηλαδή, όπου τα οστά μας έχουν σχετικά αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων, αλλά όχι τόσο υψηλό ώστε να περιγράψουμε την κατάστασή μας ως οστεοπόρωση.
-
Ποιες είναι οι αιτίες της οστεοπόρωσης;
Η οστεοπόρωση θεωρείτο για πολλά χρόνια ως μια νόσος της τρίτης ηλικίας, και στη σκέψη πολλών είχε καθιερωθεί ως φυσικό επακόλουθο της γήρανσης. Σήμερα καταλαβαίνουμε τη νόσο καλύτερα και γνωρίζουμε ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Οι περισσότερες μελέτες παρουσιάζουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι τουλάχιστον 50% των ασθενών με οστεοπόρωση έχουν συγκεκριμένα ιατρικά προβλήματα που προκαλούν την κακή υγεία του σκελετού. Κάποιες μελέτες μιλούν και για ποσοστά που αγγίζουν το 90% του συνόλου, και οι τιμές αυτές αυξάνουν σταδιακά. Ακόμα και σε περιπτώσεις κληρονομικής οστεοπόρωσης γνωρίζουμε πλέον ότι κληρονομείται η αιτία της οστεοπόρωσης και όχι η νόσος καθ’ εαυτή. Γι’ αυτό λέμε ότι αν η αιτία της οστεοπόρωσης γίνει γνωστή, μπορεί η νόσος να προληφθεί, όπως και τα κατάγματα, που είναι η συνέπειά της.
Οι συνηθέστερες αιτίες της οστεοπόρωσης είναι οι ορμονικές διαταραχές, όπως η δυσλειτουργία του θυρεοειδούς, η υπερέκκριση κορτιζόλης, η ανεπάρκεια των ωοθηκών ή των όρχεων, οι υποφυσιακές διαταραχές, οι ανωμαλίες στη λειτουργία των παραθυρεοειδών αδένων κλπ. Εξίσου συχνά συνυπάρχει ανεπάρκεια της πρόσληψης ασβεστίου, που οφείλεται είτε στην κακή διατροφή ή σε παθήσεις του γαστρεντερικού συστήματος που προκαλούν δυσαπορρόφηση από το έντερο. Παράλληλα, η ανεπάρκεια της βιταμίνης D τείνει να εξελιχθεί σε μάστιγα της εποχής, μιας και η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων δεν εκτίθεται στο άμεσο ηλιακό φως τους καλοκαιρινούς μήνες. Ο συνδυασμός ανεπάρκειας βιταμίνης D και ασβεστίου στην κύηση για πολλές γυναίκες αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου οστεοπόρωσης και καταγμάτων κατά την εγκυμοσύνη ή το θηλασμό. Το κάπνισμα και η κατάχρηση αλκοόλ ενοχοποιούνται επίσης για αυξημένο κίνδυνο οστεοπόρωσης. Το ιστορικό χημειοθεραπείας ή ακτινοθεραπείας για κακοήθη νοσήματα προκαλεί οστεοπόρωσηανεξάρτητα της ηλικίας του ατόμου. Μάλιστα, αυτό οδηγεί σε οστεοπόρωση άμεσα, λόγω της δράσης των χημειοθεραπευτικών φαρμάκων, αλλά και έμμεσα, καταστέλλοντας τη φυσιολογική παραγωγή ορμονών από τους όρχεις και τις ωοθήκες. Επίσης, όλες οι ρευματοπάθειες, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, και τα φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου ή άλλων οργάνων σχετίζονται με οστεοπόρωση, όπως και οι διαταραχές της λειτουργίας του εντέρου (δυσανεξία στη λακτόζη, κοιλιοκάκη κλπ.).
Τέλος, πολλά φαρμακευτικά σκευάσματα έχουν ενοχοποιηθεί για τον κίνδυνο πρόκλησης οστεοπόρωσης. Από όλα τα φάρμακα, όμως, αυτό που ξεχωρίζει είναι η κορτιζόνη, ένα μόριο που προέρχεται από τη φυσική ορμόνη κορτιζόλη των επινεφριδίων μας. Η κορτιζόνη χρησιμοποιείται σε μεγάλες δόσεις, συχνά, για την αντιμετώπιση πολλών νοσημάτων. Δυστυχώς, όμως, αυτό το φάρμακο μπορεί να προκαλέσει οστεοπόρωση με έναν τεράστιο αριθμό μηχανισμών που δρουν αρνητικά στα οστά. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες των διεθνών επιστημονικών οργανισμών, ο κίνδυνος οστεοπόρωσης και καταγμάτων είναι τόσο μεγάλος, ώστε αν κάποιος πάρει κορτιζόνη για 3 ή περισσότερους μήνες σε διάστημα ενός έτους, χρειάζεται οπωσδήποτε θεραπεία οστεοπόρωσης, ανεξάρτητα της οστικής πυκνότητας, του φύλου ή της ηλικίας τους.
-
Τι έλεγχο κάνουμε πριν να ξεκινήσουμε τη θεραπεία της οστεοπόρωσης;
Όπως σε κάθε νόσημα, ο ιατρός μας οφείλει να πάρει ένα αναλυτικό ιστορικό, όσον αφορά τους παράγοντες κινδύνου της νόσου, να πραγματοποιήσει μια ενδελεχή, αλλά στοχευμένη φυσική εξέταση, και να μας καθοδηγήσει στον περαιτέρω διαγνωστικό έλεγχο. Το ελάχιστο πρώτο βήμα που απαιτείται, προτού επιλέξουμε τη θεραπεία μας, είναι η μέτρηση της οστικής πυκνότητας σε τουλάχιστον δύο σημεία του σώματος. Σε ειδικές περιπτώσεις χρειάζεται η μέτρηση ακόμα και σε τρία ή περισσότερα σημεία. Για τη διάγνωση της οστεοπόρωσης δεν είναι εγκεκριμένες οι μέθοδοι που μετρούν την οστική πυκνότητα υπερηχογραφικά στον αστράγαλο ή αλλού στο σώμα. Παράλληλα, πραγματοποιούμε έναν αιματολογικό έλεγχο της οστεοπόρωσης, στηριζόμενοι στο ιστορικό και τα ευρήματα της εξέτασής μας. Ο έλεγχος αυτός στοχεύει να αναδείξει την υπεύθυνη αιτία. Όπως και σε κάθε άλλη ιατρική θεραπεία, για να είναι επιτυχής, θα πρέπει ο ιατρός μας να κατανοήσει πλήρως τους μηχανισμούς που οδήγησαν στο πρόβλημα και να τους αντιμετωπίσει στοχευμένα και εξατομικευμένα. Καμία θεραπεία δεν είναι επιτυχής, αν δεν αντιμετωπιστεί πρωτίστως η αιτία του προβλήματος, και το ίδιο ισχύει και για την οστεοπόρωση.
-
Ποια είναι η θεραπεία της οστεοπόρωσης;
Το 1995 κυκλοφόρησε το πρώτο φάρμακο για την οστεοπόρωση, που ανήκει στην κατηγορία των διφωσφονικών αλάτων. Μέχρι και σήμερα, η έρευνα στο αντικείμενο της οστεοπόρωσης εξελίσσεται και περιλαμβάνει συνεχώς πολλές και εντυπωσιακές εξελίξεις. Σήμερα (το 2019), έχουμε την ευτυχία να διαθέτουμε πολλά και εξαιρετικά φάρμακα, που αν χορηγηθούν σωστά και στοχευμένα, βελτιώνουν την οστική πυκνότητα των ασθενών, και ελαττώνουν σημαντικά τον κίνδυνο καταγμάτων. Αυτά περιλαμβάνουν στην πατρίδα μας, τα διφωσφονικά άλατα (αλενδρονάτη, ρισεδρονάτη), το μονοκλωνικό αντίσωμα denosumab, την ανασυνδυασμένη παραθορμόνη (τεριπαρατίδη) και το αντι-ασβεστιουρικό διουρητικό υδροχλωροθειαζίδη. Στο εξωτερικό ήδη χρησιμοποιούνται άλλα 2 σκευάσματα που ευελπιστούμε σύντομα να έρθουν και στην πατρίδα μας, ενώ μελετώνται πολύ περισσότερα. Το διφωσφονικό άλας ιμπανδρονάτη, δεν συστήνεται ως θεραπεία παρότι είναι διαθέσιμο γιατί δεν ελαττώνει τα κατάγματα του ισχίου, ενώ παλαιότερες θεραπείες όπως η ραλοξιφένη και η καλσιτονίνη ενδείκνυνται μόνο υπό ειδικές προϋποθέσεις.
Με την κατάλληλη θεραπεία της οστεοπόρωσης παρατηρείται σημαντική αύξηση της συνολικής επιβίωσης των ασθενών. Δηλαδή οι ασθενείς που παίρνουν την κατάλληλη αγωγή οστεοπόρωσης, ζουν περισσότερο από ότι αν δεν πάρουν αγωγή, και αυτό γίνεται με πολύ καλύτερη ποιότητα ζωής, αφού προλαμβάνονται τα κατάγματα και οι συνέπειές τους. Ο ορισμός της σωστής θεραπείας περιλαμβάνει τη χρήση φαρμάκων στοχευμένων στον κάθε ασθενή ξεχωριστά, με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, αλλά και τους μηχανισμούς που εμπλέκονται στην ασθένειά του. Αυτό σημαίνει ότι κανένα φάρμακο δεν είναι αποτελεσματικό για όλους τους ασθενείς με οστεοπόρωση, αλλά κάθε ασθενής χρειάζεται το φάρμακο που θα είναι πιο αποτελεσματικό για τον ίδιο. Η διάρκεια της θεραπείας της οστεοπόρωσης, εξαρτάται από την απόκριση του ασθενούς και μπορεί να φτάσει μέχρι τα 7 συνεχόμενα έτη με μεγάλη ασφάλεια. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις μπορεί να επεκταθεί μέχρι και τα 10 συνεχόμενα έτη, ή περισσότερο, αν αυτό κρίνεται απαραίτητο από το θεράποντα ιατρό με ειδική παρακολούθηση, ώστε να αποφύγουμε και να προλάβουμε πιθανές επιπλοκές από τα φάρμακα. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, η χρήση της θεραπείας οστεοπόρωσης συνεχίζεται διά βίου, μόνον όμως υπό εξειδικευμένη παρακολούθηση.
-
Εκτός από τα ειδικά φάρμακα χρειαζόμαστε και ασβέστιο / βιταμίνη D;
Για να είναι αποτελεσματική η θεραπεία της οστεοπόρωσης, μαζί με την ειδική φαρμακευτική αγωγή (που καθορίζει ο ιατρός μας), είναι απαραίτητη η ταυτόχρονη παρουσία επάρκειας ασβεστίου και βιταμίνης D. Όσο και αν αυτό φαντάζει λογικό και αναμενόμενο, δυστυχώς, η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών με οστεοπόρωση, δεν έχουν επάρκεια αυτών των απαραίτητων συστατικών του μεταβολισμού των οστών από μόνοι τους. Γι’ αυτό απαιτείται η συνεχής και εντατική χρήση συμπληρωμάτων ασβεστίου και βιταμίνης D3. Αυτές οι ουσίες χορηγούνται δια βίου, προκειμένου να ενισχύσουν το μεταβολισμό των οστών, αλλά στην πλειονότητα των ασθενών δεν επαρκούν από μόνα τους για να αυξήσουν την οστική πυκνότητα. Η χορηγούμενη δόση για το ασβέστιο και τη βιταμίνη D είναι επίσης εξατομικευμένη και στηρίζεται σε ειδικούς δείκτες του μεταβολισμού των οστών, που παρακολουθεί ο ιατρός μας. Η θεραπεία με βιταμίνη Dκαι ασβέστιο πρέπει να προηγείται της ενεργού θεραπείας της οστεοπόρωσης, ώστε να καταστήσει την φαρμακευτική αγωγή πιο αποτελεσματική. Σε αυτό το σημείο να τονίσουμε, ότι δεν υπάρχουν μελέτες για φάρμακα οστεοπόρωσης που χορηγήθηκαν σε ασθενείς με αρρύθμιστη ανεπάρκεια βιταμίνης D ή ασβεστίου, και γι’ αυτό ο ιατρός μας οφείλει να ρυθμίσει πρώτα τη βιταμίνη Dκαι το ασβέστιο, και μετά να προχωρήσει στην ενεργή θεραπεία της νόσου.
-
Τα φάρμακα της οστεοπόρωσης έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες;
Όλα τα φάρμακα έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες και μάλιστα κάποιες από αυτές είναι και σοβαρές. Ο ιατρός μας οφείλει να μας ενημερώσει για αυτές, όχι μόνο όσον αφορά το ποιες είναι, αλλά και το πόσο συχνά είναι και πώς αποφεύγονται. Τα ειδικά φάρμακα της οστεοπόρωσης είναι γενικά εξαιρετικά ασφαλή, και είναι χαρακτηριστικό ότι αυξάνουν την επιβίωση των ασθενών που τα παίρνουν. Μπορούν όμως να έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες αν δε ληφθούν σωστά, αν πάρουμε λάθος δόση ή αν τα πάρουμε για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από όσο χρειάζεται. Επίσης πολύ συχνά υπάρχουν ανεπιθύμητες ενέργειες αν πάρουμε τα φάρμακα αυτά χωρίς πρώτα να ρυθμίσουμε το μεταβολισμό των οστών με συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D3 σε κατάλληλες δόσεις.
Το συμπλήρωμα ασβεστίου έχει ενοχοποιηθεί σε κάποιες περιπτώσεις για την εμφάνιση πέτρας στα νεφρά (νεφρολιθίαση). Αυτή η επιπλοκή σχετίζεται με πολλούς παράγοντες, και δεν οφείλεται στο ότι το ασβέστιο ως συμπλήρωμα είναι κακό ή επιβλαβές. Οι ασθενείς που εμφανίζουν πέτρες στα νεφρά με τη λήψη ασβεστίου, συχνά φέρουν ειδικές και πολύ σπάνιες μεταλλάξεις στα νεφρικά σωληνάρια, που δυστυχώς δεν είναι δυνατόν να ελεγχθούν από πριν. Οι μεταλλάξεις αυτές, δεν αποτελούν γενικό χαρακτηριστικό όλων των ασθενών που έχουν πέτρα στα νεφρά, αλλά μιας πολύ μικρής μειοψηφίας. Σε κάποιες περιπτώσεις η συγχορήγηση με βιταμίνη D3 ελαττώνει την απώλεια του ασβεστίου στα ούρα κει προστατεύει από τις πέτρες. Η οδηγία του Εθνικού Ιδρύματος Οστεοπόρωσης των ΗΠΑ προτείνει τη χορήγηση επαρκών ποσοτήτων ασβεστίου και βιταμίνης D3 σε κάθε ασθενή με οστεοπόρωση, ανεξάρτητα των κινδύνων, γιατί τελικά είναι αποτελεσματική και επωφελής ως θεραπεία.
Η υγεία των οστών αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της εργασίας στο ιατρείο μας, γιατί γνωρίζουμε επακριβώς τα δυσμενή αποτελέσματα της οστεοπόρωσης και των καταγμάτων που προέρχονται από αυτή στη συνολική υγεία του ατόμου. Γι’ αυτό αναζητούμε επιθετικά τις ανωμαλίες του μεταβολισμού των οστών σε όλες τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, συνδιαμορφώνοντας τις εξελίξεις στον τομέα αυτό σε παγκόσμιο επίπεδο με τις έρευνές μας (δείτε εδώ τις έρευνες του ιατρού μας).
Οι υπηρεσίες που παρέχονται στο ιατρείο μας στο αντικείμενο της οστεοπόρωσης περιλαμβάνουν τα εξής:
- Ενημέρωση των ασθενών μας για τις μη φαρμακευτικές θεραπείες της οστεοπόρωσης.
- Ενημέρωση για τη σημασία της σωματικής άσκησης για τη μείωση του κινδύνου κατάγματος.
- Υπολογισμός του προσωπικού απόλυτου κινδύνου κατάγματος με ειδικό λογισμικό, με στόχο την επιλογή μιας εξατομικευμένης θεραπείας.
- Εξειδικευμένη ανάλυση των μετρήσεων της οστικής πυκνότητας με ειδικές στατιστικές μεθόδους.
- Ειδική – άμεση μέτρηση των δεικτών του μεταβολισμού των οστών.
- Επιλογή των πιο σύγχρονων μορφών θεραπείας, με στόχο την επίτευξη του μέγιστου οφέλους για τους ασθενείς μας.
- Διάγνωση όλων των δευτερευόντων αιτιών οστεοπόρωσης και άμεση αντιμετώπισή τους.
Η εγγύηση της επιτυχίας μας στηρίζεται στην άριστη εκπαίδευσή μας στα Πανεπιστήμια NorthwesternUniversity, Chicago, IL και UniversityofWisconsin, Madison, WI των ΗΠΑ, με το τελευταίο να αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα μελέτης του μεταβολισμού των οστών παγκοσμίως. Οι θεραπευτικές επιλογές μας βασίζονται πάντα στις νεότερες οδηγίες των εξειδικευμένων διεθνών οργανισμών, στους οποίους συμμετέχουμε ενεργά (The Endocrine Society, American Association of Clinical Endocrinologists, International Society for Clinical Densitometry, American Society for Bone and Minerals Research και National Osteoporosis Foundation). Οι επιλογές μαςαποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών μας και την επιτυχή αντιμετώπιση της πάθησής τους με τον καλύτερο τρόπο. Η τελική επιλογή θεραπευτικής στρατηγικής ενσωματώνει πάντα τις ιδέες και απόψεις του ασθενούς μας και σέβεται απόλυτα τις προσωπικές του προτιμήσεις.
επιστροφή στη γενική κατηγορία: Μεταβολισμός Οστών – Ασβέστιο – Παραθυρεοειδείς Αδένες