Θυρεοειδής

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς είναι ο 5ος πιο συχνός καρκίνος παγκοσμίως(το παρόν άρθρο γράφτηκε το 2018). Δυστυχώς, η επίπτωσή του αυξάνει δραματικά τα τελευταία χρόνια, με συνέπεια να αναμένεται να μετατραπεί στον 3ο πιο συχνό καρκίνομέσα στα ερχόμενα χρόνια. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την αύξηση είχε η έκθεση σε περιβαλλοντικές τοξίνες και ιοντίζουσες ακτινοβολίες ενώ η ταχεία εξάπλωση της υπερηχογραφικής εξέτασης του θυρεοειδούς αδένα, βοήθησε την πρώιμη αναγνώριση όζωνύποπτων για κακοήθεια.

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς περιλαμβάνει 6 κύριους τύπους:
Α. Θηλώδες καρκίνωμα (Papillary Thyroid Cancer). Είναι η συχνότερη μορφή, με περισσότερους από το 85% των καρκίνων του θυρεοειδούς να υπάγονται σε αυτό τον τύπο. Έχει πολλούς υποτύπους με διαφορετική εξέλιξη ο καθένας. Αυτοί περιλαμβάνουν τους περισσότερο καλοήθεις υποτύπους – κλασσικός υποτύπος και θυλακιώδης υποτύπος, καθώς και τους πιο επιθετικούς υποτύπους – solid variant, tall cell variant, Hurthle cell variant κλπ.
Β. Θυλακιώδες καρκίνωμα (Follicular Thyroid Cancer). Είναι η δεύτερη συχνότερη μορφή, με περίπου 5-10% των καρκίνων να ανήκουν σε αυτή. Είναι πιο επιθετικός από το θηλώδες καρκίνωμα γενικά, αλλά έχει αρκετά καλή πρόγνωση.
Γ. Μυελοειδές καρκίνωμα (Medullary Thyroid Cancer).Είναι μια σπάνια μορφή καρκίνου του θυρεοειδούς, που ανευρίσκεται σε λιγότερο από 5% των όγκων του θυρεοειδούς. Δεν προέρχεται από τα κλασικά κύτταρα του θυρεοειδούς, αλλά από τα παραθυλακιώδη κύτταρα (C-cells). Έχει χειρότερη εξέλιξη από τους παραπάνω τύπους, και συχνά οφείλεται σε κληρονομούμενες μεταλλάξεις. Προϋπάρχει αρχικά, ως προκακοήθης νόσος στους περισσότερους ασθενείς, και ονομάζεται υπερπλασία των παραθυλακιωδών κυττάρων (C-cellhyperplasia).
Δ. Αναπλαστικό καρκίνωμα. Είναι (ευτυχώς) η πιο σπάνια, αλλά και πιο επιθετική μορφή καρκίνου του θυρεοειδούς. Αν δεν θεραπευτεί άμεσα και επιθετικά, έχει δραματική εξέλιξη. Αποτελεί ποσοστό μικρότερο του 1% των καρκίνων του θυρεοειδούς, και μπορεί να προέλθει από το θηλώδες καρκίνωμα.
Ε. Λέμφωμα του θυρεοειδούς – είναι σπάνια μορφή του καρκίνου του θυρεοειδούς, και αποτελεί αιματολογικό νόσημα με έδρα το θυρεοειδή. Συνήθως εκδηλώνεται στα πλαίσια της νόσου Hashimoto.
ΣΤ. Καρκίνωμα από κύτταρα Hurthle (Hurthle cell carcinoma). Σπάνια μορφή καρκίνου του θυρεοειδούς, που προέρχεται από ειδικά κύτταρα του αδένα. Είναι ενδιάμεσης κακοήθειας και αποτελεί το 1-2% των καρκίνων του θυρεοειδούς.
Οι δύο πρώτες μορφές καρκίνου του θυρεοειδούς, ονομάζονται μαζί, διαφοροποιημένος καρκίνος του θυρεοειδούς (Differentiated Thyroid Cancer) γιατί τα κύτταρα που τους αποτελούν, μοιάζουν με τα φυσιολογικά κύτταρα του θυρεοειδούς.

Αρχικά, η συντριπτική πλειοψηφία των καρκίνων του θυρεοειδούς αναγνωρίζονται ως όζοι σε κάποιον υπερηχογραφικό έλεγχο του λαιμού. Πολλές φορές, ο ιατρός μας ζητά έλεγχο των όζων μας και με έναν εξειδικευμένο υπέρηχο που ονομάζεται ελαστογραφία. Δυστυχώς, όμως, παρά την αλματώδη ανάπτυξη της απεικονιστικής τεχνολογίας, και τη χρήση εξειδικευμένων πρωτοκόλλων βαθμονόμησης των όζων με βάση τα ακτινολογικά τους χαρακτηριστικά, ο υπέρηχος και η ελαστογραφία δεν επαρκούν για να μας δώσουν μια σαφή διάγνωση σε ποσοστό μεγαλύτερο του 70%, ακόμα και στα χέρια των πιο έμπειρων ιατρών. Αντίστοιχα είναι τα ποσοστά και με την εξειδικευμένη ποζιτρονική τομογραφία (PET-CT), ενώ δεν είναι ιδιαίτερα αξιόπιστη η χρήση αξονικής ή μαγνητικής τομογραφίας, με ή χωρίς σκιαγραφικό, πλην ειδικών περιπτώσεων.
Η μόνη αξιόπιστη και ευρέως διαθέσιμη διαγνωστική τεχνική για τη διάγνωση του καρκίνου του θυρεοειδούς, είναι η πραγματοποίηση παρακέντησης με λεπτή βελόνη υπό υπερηχογραφική απεικόνιση, προκειμένου να ληφθεί δείγμα κυττάρων από έναν όζο. Η τεχνική αυτής της εξέτασης ποικίλει από ιατρείο σε ιατρείο, καθώς και η διαγνωστική της ακρίβεια. Στο ιατρείο μας πραγματοποιούνται παρακεντήσεις όζων θυρεοειδούς, παραθυρεοειδών αδένων και λεμφαδένων, με μια απόλυτα εξειδικευμένη τεχνική, που εξασφαλίζει υψηλότατα ποσοστά διαγνωστικής ακρίβειας. Διαβάστε περισσότερα για τους όζους του θυρεοειδούς και τη διαγνωστική τους προσπέλαση, στο ειδικό άρθρο μας.

Ευτυχώς, οι περισσότεροι ασθενείς που διαγιγνώσκονται με καρκίνο του θυρεοειδούς πάσχουν από τις ηπιότερες μορφές του, με συνέπεια, η μακροχρόνια επιβίωση να είναι εξαιρετική. Για τη μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών, πολύ υψηλή είναι και η ποιότητα ζωής, αν και σε κάποιες περιπτώσεις έχουμε τοπικές υποτροπές του καρκίνου ή μεταστατική διήθηση των λεμφαδένων του τραχήλου. Ευτυχώς, η εκδήλωση απομακρυσμένων μεταστάσεων αποτελεί σπάνιο γεγονός για τη μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών, εκτός και αν πάσχουν από το αναπλαστικό ή το μυελοειδές καρκίνωμα του θυρεοειδούς. Ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, όμως, υπάρχουν ειδικές θεραπείες με αξιοπρεπή αποτελέσματα.

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί καλύτερα η νόσος μας, αλλά και να οργανώσουμε τη μακροχρόνια φροντίδα μας ο ιατρός μας πρέπει να καθορίσει τα εξής:
Α. Την έκταση της νόσου, δηλαδή πόσες πιθανές εστίες καρκίνου υπάρχουν μέσα και έξω από το θυρεοειδή. Αυτό απαιτεί χαρτογράφηση του τραχήλου (λαιμού) με υπέρηχο, σε εξειδικευμένα ακτινολογικά κέντρα, καθώς και παρακέντηση λεμφαδένων που μπορεί να βρεθούν ύποπτοι για μετάσταση.
Β. Τις μεταλλάξεις του όγκου, δηλαδή πόσα και ποια γονίδια του φυσιολογικού θυρεοειδούς έχουν μεταλλαχθεί στον όγκο, με τέτοιον τρόπο που να μπορούν να οδηγήσουν σε πιο επιθετική συμπεριφορά του καρκίνου.
Γ. Μέτρηση των καρκινικών δεικτών.
Η γνώση αυτών των χαρακτηριστικών του καρκίνου θα βοηθήσει τον Ενδοκρινολόγο μας να επιλέξει το είδος και τηνεπιθετικότητα της αρχικής χειρουργικής θεραπείας εξατομικευμένα, βάσει ειδικών αλγορίθμων και πρωτοκόλλων.

Η βασική θεραπευτική στρατηγική για τους ασθενείς με καρκίνο του θυρεοειδούς περιλαμβάνει το χειρουργείο ολικής θυρεοειδεκτομής. Σε αυτό, αφαιρείται ολόκληρος ο θυρεοειδής αδένας, γιατί συχνά, μαζί με τον κύριο όγκο, συνυπάρχουν περισσότερες από μία μικροσκοπικές εστίες καρκίνου, ακόμα και στην αντίθετη πλευρά από αυτή που εντοπίζεται ο αρχικός όζος μας. Με βάση τον προεγχειρητικό έλεγχο, και τη χαρτογράφηση που πραγματοποιούμε, το χειρουργείο μπορεί να συνδυαστεί με την αφαίρεση μίας ή περισσοτέρων ομάδων λεμφαδένων του τραχήλου, προκειμένου να καθαριστούν πιθανές ή επιβεβαιωμένες μεταστατικές εστίες. Η απόφαση για το εύρος του χειρουργείου στηρίζεται σε ειδικούς αλγορίθμους της Αμερικανικής Εταιρίας Θυρεοειδούς, που υπολογίζουν τον κίνδυνο υποτροπής ή λεμφαδενικής μετάστασης σε συνδυασμό με τα υπερηχογραφικά και μοριακά ευρήματα, και είναι πάντα εξατομικευμένη.

Αν και αυτό αποτελεί αντικείμενο συζήτησης με το χειρουργό μας, αναφέρουμε εδώ επιγραμματικά κάποιες συνήθεις επιπλοκές του χειρουργείου αυτού:
Α. Τραυματισμός του παλίνδρομου λαρυγγικού νεύρου. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε προσωρινή ή μόνιμη αλλαγή της φωνής μας.
Β. Τραυματισμός ή αφαίρεση ενός ή περισσοτέρων παραθυρεοειδών αδένων. Αυτό οδηγεί σε προσωρινή ή μόνιμη έλλειψη της ορμόνης παραθορμόνης (PTH), που με τη σειρά της προκαλεί πτώση της συγκέντρωσης του ασβεστίου στο αίμα. Η επιπλοκή αυτή είναι σοβαρή και απαιτεί άμεση θεραπεία.
Γ. Τραυματισμός του βραχιονίου πλέγματος ή άλλων νευρικών συστημάτων της περιοχής. Αυτή η επιπλοκή είναι σπάνια και οδηγεί σε προσωρινές ή μόνιμες νευρολογικές ανωμαλίες.
Δ. Λοίμωξη του χειρουργικού τραύματος.
Ε. Αιμορραγίατου χειρουργικού τραύματος..
ΣΤ. Τραυματισμός παρακειμένων οργάνων (οισοφάγος, τραχεία).

Όταν σκεφτόμαστε τον καρκίνο ως ασθένεια, το μυαλό μας πάει αυτόματα στις χημειοθεραπείες και τις ακτινοθεραπείες. Αυτές οι θεραπείες δεν είναι απαραίτητες για τη συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών με καρκίνο του θυρεοειδούς, εκτός από τις περιπτώσεις επιθετικών μορφών του, που ευτυχώς είναι και οι πιο σπάνιες.
Η μόνη θεραπεία που μπορεί να πραγματοποιηθεί μετά το χειρουργείο του θυρεοειδούς, είναι η θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο. Το ιώδιο είναι το μόριο που χρησιμοποιούν τα κύτταρα του θυρεοειδούς για να φτιάξουν τις ορμόνες τους. Έτσι, έχουν ένα σύστημα που το προσλαμβάνει και το αποθηκεύει μέσα σε κάθε κύτταρο του αδένα, καλόηθες ή κακόηθες. Όταν το ιώδιο είναι ραδιενεργό, σκοτώνει τα κύτταρα που το αποθηκεύουν με αποτέλεσμα την εξάλειψή τους.
Συνήθως το ερώτημα που ακολουθεί τη διάγνωση του καρκίνου του θυρεοειδούς, είναι κατά πόσον θα πρέπει να γίνει μια θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο. Η θεραπεία αυτή χορηγεί ραδιενέργεια κατευθείαν στο πιθανό υπόλειμμα του καρκίνου μέσα από ένα χάπι και είναι αποτελεσματική για το θηλώδες και το θυλακιώδες καρκίνωμα. Αυτή η θεραπεία χρησιμοποιείτο υπερβολικά κατά το παρελθόν, χωρίς να παρέχει σημαντικά οφέλη σε όλους τους ασθενείς. Μετά τις τελευταίες επιστημονικές ανακαλύψεις, όμως, καταφέραμε να υπολογίσουμετηνπιθανότητα να υποτροπιάσει ο καρκίνος μετά το χειρουργείο. Αυτή η διαδικασία που ονομάζεται υπολογισμός κινδύνου υποτροπής στηρίζεται σε ειδικούς αλγόριθμους της Αμερικανικής Εταιρίας Θυρεοειδούς και προέρχεται από μεγάλες, διεθνείς μελέτες. Έτσι, ο ενδοκρινολόγος μας μπορεί να αξιολογήσει κατά πόσον χρειάζεται να χορηγηθεί θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο, αλλά να καθορίσει και τη δόση της θεραπείας. Η δόση της θεραπείας μπορεί να υπολογιστεί και από το τμήμα της πυρηνικής ιατρικής του νοσοκομείου μας, αν αυτό διαθέτει κατάλληλη τεχνογνωσία.

Παρότι στο άκουσμα της λέξης ραδιενέργεια, οι περισσότεροι από εμάς τρομάζουμε, η θεραπεία αυτή έχει λίγες και σχετικά σπάνιες παρενέργειες, γιατί είναι πολύ στοχευμένη. Εκτός από τα κύτταρα του θυρεοειδούς, μόνο τα κύτταρα του μαστού, των σιελογόνων αδένων (που παράγουν το σάλιο), του γαστρεντερικού σωλήνα και των ουροφόρων οδών εκτίθεται σε σημαντικές δόσεις ραδιενέργειας. Για όλα αυτά τα προβλήματα που μπορούν να προέλθουν από τη θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο, υπάρχει ειδική στρατηγική προστασίας και προφύλαξης, ώστε να μην έχουμε σχεδόν καμία επιπλοκή.
Επειδή η ραδιενέργεια που υπάρχει στο φάρμακο χρειάζεται μερικές ημέρες για να εξασθενήσει, θα μπορούσαμε να αποτελέσουμε πηγή ακτινοβόλησης για την οικογένεια και τους κοντινούς μας ανθρώπους. Προκειμένου να αποφύγουμε αυτή την επιπλοκή, τις πρώτες ημέρες παραμένουμε νοσηλευόμενοι σε ειδικό δωμάτιο απομόνωσης στο νοσοκομείο, όπου χορηγείται το ιώδιο, και για αριθμό ημερών ανάλογο της δοσολογίας της θεραπείας μας. Στη συνέχεια, αποφεύγουμε την πολύ στενή επαφή με τους γύρω μας, για λίγες ακόμα ημέρες. Το πρωτόκολλο της απομόνωσης και προφύλαξης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη δόση του ραδιενεργού ιωδίου που θα λάβουμε και το νοσοκομείο της θεραπείας μας.

Ο διαφοροποιημένος καρκίνος του θυρεοειδούς (θηλώδες και θυλακιώδες καρκίνωμα) που είναι και ο πιο συχνός, έχει την τάση να επιτρέπει σε λίγα ή περισσότερα καρκινικά κύτταρα να επιβιώνουν μακροχρόνια, έστω και σε λανθάνουσα κατάσταση. Τα κύτταρα αυτά δε μπορούν να μας βλάψουν αν δεν πολλαπλασιαστούν, ώστε να μας δώσουν υποτροπή ή μετάσταση. Επειδή το κυριότερο ερέθισμα για τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων, είναι η ορμόνη TSHπου εκκρίνεται από την υπόφυση, η θεραπεία μας στοχεύει στην καταστολή της έκκρισής της με τη χρήση μεγάλων δόσεων θυροξίνης. Το ιδανικό επίπεδο καταστολής για κάθε ασθενή διαφέρει, ανάλογα με την επιθετικότητα της νόσου των, καθώς και τα χρόνια που έχουν παρέλθει από την αρχική διάγνωση και θεραπεία. Για αυτό το σκοπό, η Αμερικανική Εταιρία Θυρεοειδούς προτείνει στον ιατρό τη χρήση ενός ειδικού αλγορίθμου, που υπολογίζει τον κίνδυνο υποτροπής του όγκου, και με βάση αυτό καθορίζεται η καλύτερη θεραπευτική στρατηγική, εξατομικευμένα για κάθε ασθενή.

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς είναι μια χρόνια νόσος και απαιτεί μακροπρόθεσμη παρακολούθηση με αιματολογικές εξετάσεις και απεικονιστικό έλεγχο σε τακτικά διαστήματα. Αυτός ο έλεγχος είναι συχνότερος τα πρώτα χρόνια μετά το χειρουργείο, ενώ η συχνότητα ελαττώνεται σταδιακά. Περιλαμβάνει οπωσδήποτε ένα ολόσωμο σπινθηρογράφημα με ραδιενεργό ιώδιο, προκειμένου να εντοπίσουμε μεταστατικές εστίες οπουδήποτε στο σώμα (αν υπάρχουν), καθώς και έλεγχο των καρκινικών δεικτών τουλάχιστον μία φορά το χρόνο ή και συχνότερα. Στην περίπτωση των πιο επιθετικών μορφών του καρκίνου του θυρεοειδούς, μπορεί να χρειαστούν αξονικές τομογραφίες, μαγνητικές τομογραφίες ή PET-CT.

Τοπική υποτροπή του καρκίνου στο λαιμό παρατηρείται σε ένα ποσοστό που αγγίζει το 30% μακροχρόνια, ενώ η απομακρυσμένη μετάσταση φτάνει το 2-5%. Σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται εξατομικευμένη φροντίδα που μπορεί να περιλαμβάνει νέο χειρουργείο, θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο ή πιο εξειδικευμένες θεραπείες, ιδίως στη μεταστατική νόσο. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν τη χημειοθεραπεία, την ανοσοθεραπεία και τους αναστολείς τυροσινικής κινάσης. Το ιατρείο μας συμμετέχει σε ομάδες εργασίας και έρευνας του καρκίνου του θυρεοειδούς, και σε περιπτώσεις επιθετικών καρκίνων φροντίζει για τη συμμετοχή των ασθενών μας σε κλινικές μελέτες στα μεγαλύτερα κέντρα του εξωτερικού, αν αυτό κριθεί απαραίτητο.

Στο ιατρείο μας παρέχονται υπηρεσίες υψηλότατου επιπέδου, με στόχο την έγκαιρη και ακριβή διάγνωση του καρκίνου, την άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπισή του, καθώς και την ιδανική μακροχρόνια παρακολούθησή του.
Συγκεκριμένα, στο ιατρείο μας πραγματοποιούνται τα παρακάτω:
1. Υπέρηχοι θυρεοειδούς για την ανεύρεση και μακροχρόνια παρακολούθηση των όζων με υπερηχογραφική συσκευή υψηλής ανάλυσης, τελευταίας τεχνολογίας (2013, GEHealthcare).
2. Εάν οι όζοι πληρούν τα κριτήρια που έχει θεσπίσει η Αμερικανική Εταιρία Θυρεοειδούς, πραγματοποιούμε παρακέντηση των όζων με λεπτή βελόνη (FNA) υπό υπερηχογραφική απεικόνιση στο ιατρείο μας. Η τεχνική που εφαρμόζουμε αποτελεί μια καινοτομία που συνδημιουργήσαμε στο τμήμα Ενδοκρινολογίας του Πανεπιστημίου του Wisconsin, σε συνεργασία με την ερευνητική ομάδα του εργαστηρίου του θυρεοειδούς, και παρέχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ακριβούς διάγνωσης παγκοσμίως.
3. Εάν η κυτταρολογική εξέταση του υλικού διαγνώσει την παρουσία καρκίνου του θυρεοειδούς, πραγματοποιούμε υπερηχογραφικό έλεγχο του τραχήλου και χαρτογράφηση για πιθανές λεμφαδενικές μεταστάσεις. Αν βρεθεί κάποια πιθανή εστία της νόσου, λαμβάνουμε υλικό με παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA) από κάθε ύποπτη περιοχή, προκειμένου να καθοδηγήσουμε ορθά τον χειρούργο για την έκταση του χειρουργείου.
4. Ενισχύουμε τον ασθενή ψυχολογικά και τον προετοιμάζουμε για το χειρουργείο, σε συνεργασία με εξειδικευμένους επαγγελματίες της ψυχικής υγείας, εάν χρειάζεται.
5. Συνεργαζόμαστε με χειρουργούς με υψηλό γνωστικό επίπεδο, ιδιαίτερες ικανότητες και μεγάλη εμπειρία στην πραγματοποίηση χειρουργείων θυρεοειδούς, προκειμένου να αποφύγουμε τις μετεγχειρητικές επιπλοκές και να έχουμε τη μέγιστη δυνατή επιτυχία της θεραπείας.
6. Καθοδηγούμε τον ασθενή στην προετοιμασία και τον προγραμματισμό της θεραπείας με ραδιενεργό ιώδιο, σε συνεργασία με τα καλύτερα κέντρα Πυρηνικής Ιατρικής της πατρίδας μας, όταν αυτό απαιτείται.
7. Ελέγχουμε υπερηχογραφικά τον τράχηλο σε τακτά χρονικά διαστήματα για πιθανή υποτροπή, και πραγματοποιούμε παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA) υπό υπερηχογραφική απεικόνιση, οποιουδήποτε υπολειμματικού θυρεοειδικού ιστού ή ύποπτου λεμφαδένα, ακόμα και με διάμετρο μικρότερη των 0.3cm.
8. Σε περίπτωση νόσου που δεν ελέγχεται επαρκώς με τη συνήθη θεραπεία, συνεργαζόμαστε με τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα παγκοσμίως για την εγγραφή των ασθενών μας σε ειδικά ερευνητικά πρωτόκολλα.
Η βεβαιότητα για μακροχρόνια επιτυχία της θεραπευτικής μας παρέμβασης, προέρχεται από την πολυετή ακαδημαϊκή μας πορεία στις ΗΠΑ, την άρτια εκπαίδευσή μας στα μεγαλύτερα Αμερικανικά Πανεπιστήμια, αλλά και τη μακροχρόνια συνεχή έρευνά μας στο αντικείμενο αυτό, με πολλαπλές παρουσιάσεις σε διεθνή συνέδρια, αλλά και δημοσιεύσεις στις μεγαλύτερες διεθνείς επιθεωρήσεις. Με το ερευνητικό μας έργο συνδιαμορφώνουμε τις οδηγίες των διεθνών επιστημονικών οργανισμών για την αντιμετώπιση της σοβαρής αυτής νόσου. Η ολιστική θεραπευτική μας προσέγγιση έχει στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών μας και την επιτυχή αντιμετώπιση ενός δύσκολου προβλήματος, όπως ο καρκίνος του θυρεοειδούς, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. τελική επιλογή θεραπευτικής στρατηγικής ενσωματώνει πάντα τις ιδέες και απόψεις των ασθενών μας και σέβεται απόλυτα τις προσωπικές τους προτιμήσεις.